De oplossing is juist de buurt weer bij elkaar te krijgen.

Vraag in Utrecht lukraak naar het Noordse park en maar weinig mensen kenden het voor 2007. Het kleine park ligt in de wijk Pijlsweerd, binnenstedelijk omsloten door de spoorlijn Utrecht-Hilversum/Amersfoort, de Vecht en de drukke verkeersweg Oudenoord. Mobiliteit die helder illustreert dat het park een doorgangsgebied is en geen fijne plek om te verblijven. Behalve dan voor drugs- en alcoholverslaafden, want spuitresten en lege bierblikjes lagen tot voor kort hoog opgetast achter het hek voor het spoortalud. Het park bood een troosteloze aanblik. Veel zwerfvuil en hondenpoep.

“In feite is het geen park, maar eerder een grasveld waar honden worden uitgelaten”, concludeert voorzitter van de bewonerscommissie Hans Bosman, al 36 jaar woonachtig in Pijlsweerd. “De kinderen hier spelen op straat en niet in het park, waar ze tussen de hondendrollen liggen.”
Ga er maar aan staan, zou je denken. Nou, de buurtbewoners wel. “We willen van het Noordse park een kwaliteitspark maken”, vertelt opbouwwerker Rob Steinebach van welzijnsorganisatie Me’Kaar strijdlustig. De gemeente heeft ook wel ingezien dat het park – als laatste in de rij Utrechtse parken – toe is aan een opknapbeurt. Maar de adviseurs openbare inrichting van de gemeente zijn niet nodig. De buurtbewoners willen hun eigen plan voor het Noordse park uitgevoerd krijgen. De gemeente juicht toe dat bewoners zelf een architect hebben uitgezocht, die wordt betaald uit het Leefbaarheidsbudget, dat voor elke wijk in Utrecht bestaat en voor dit soort activiteiten bedoeld is. Inmiddels wordt het ontwerp van architecte Mariken van Nimwegen in fases uitgevoerd. “Het probleem ligt echter niet alleen in het park”, stelt Van Nimwegen. “De oplossing is juist de buurt weer bij elkaar te krijgen.”
De buurt heeft maximale inbreng gehad. Voor het ontwerp zijn volop bijeenkomsten met bewoners geweest, waarop deze suggesties voor het park aan konden dragen en er zijn zelfs huis aan huis ideeën opgehaald. Dat alles is meegenomen in het eerste schetsontwerp. De architect heeft de voorstellen van de bewoners zodanig in het voorlopig ontwerp bij elkaar gebracht, dat iedereen zich daarin herkent.

Het plan van de bewoners blijft daarmee niet beperkt tot het groen van het park. De ontwikkelingen betreffen de hele buurt. Ook de scholen naast het park en spoorbeheerder Prorail wil men mobiliseren. De hoge heggen aan de oostkant van het park dienen gesnoeid, het aanwezige hekwerk vervangen om doorzicht te krijgen op de schoolgebouwen en de mooie architectuur van de Kokkenhoflaan. Ook de in een uithoek weggemoffelde speeltuin van de gemeente wil men beter bij het park betrekken. Prorail heeft toegezegd een nieuw, fraaier hek hoger op het talud te plaatsen, zodat het omheinde ommetje met speelweide voor de hondenuitlaters realiseerbaar is. Voordeel: het zwerfvuil laat zich makkelijker opruimen. “De kracht van het plan is”, zegt Bosman, “dat het heel veel mensen blij kan maken. De sfeer in de hele wijk zal erdoor toenemen.”

De initiatiefnemers willen ook de groenstrook aan de zuidzijde van het park aan de Engelen van Pijlsweert erbij voegen. In het tussenliggende gedeelte, nu nog een doorgaande weg, wil men een ‘dorpspleintje’ aanleggen. Verder staat op het verlanglijstje: de oude Shell-garage op ideologische basis als eetcafé uitbaten en op de heuvel naar het spoortalud toe een podium bouwen voor concerten en kinderfeestjes. Inmiddels is er een restaurant Noordse Park gevestigd aan de Oudenoord 613 en worden er geregeld activiteiten in het park georganiseerd.

Presentatie van het Burgerinitiatief van het Noordse Park in Utrecht. Een overzicht van alle ontwikkeling in en rondom het park met foto’s van alle activiteiten tussen 2007 en 2012. Klik op het filmpje hieronder (Voor mobiele telefoons kan het filmpje niet geschikt zijn)

 

 

Burgerinitiatief herinrichting Noordse Park

Het project voor de herinrichting van het Noordse Park is gestart vanuit een burgerinitiatief. Dit burgerinitiatief kwam vanuit de bewonerscommissie ‘Noordse Park e.o.’ van de huurwoningen van Mitros. Nadat de gemeenteraad in 2008 het burgerinitiatief heeft bekrachtigd en budget was toegekend, ging het project van start, waarbij de bewoners maximaal inbreng hebben gehad. Het ontwerp is van de bewoners.

De participatie-aanpak

Mariken van Nimwegen werd aangesteld als architectonisch vormgever om de bewonerswensen te verwezenlijken. De bewonerscommissie is haar opdrachtgever. Haar honorarium wordt betaald door de gemeente. De architect heeft samen met de actieve bewoners van de commissie het ontwerp voor de herinrichting van het park gemaakt. Samen hebben ze ook de overige omwonenden betrokken, met bijeenkomsten, verschillende activiteiten, een nieuwsbrief en een website.

In het begin bij de planvorming heeft de gemeente een zeer terughoudende rol gespeeld. Het ging immers om het plan van de bewoners. Daarna heeft de gemeente ook een meedenkende en meebewegende rol opgepakt. Bijvoorbeeld bij regelgeving, opdrachtgeving, en bij het overleggen en enthousiasmeren van partners.

Gaandeweg groei ontwerp en mogelijkheden

Het plan heeft aan de ene kant een fysieke inrichting met vastomlijnde vormen. Maar door samen te werken aan het plan ontstonden gaandeweg ook nieuwe ideeën en mogelijkheden. Zowel op fysiek gebied (op zeker moment werd het plangebied uitgebreid tot buiten het park), als op het gebied van activiteiten die mogelijk waren. Er werden burendagen en allerlei andere activiteiten rond het park door de bewoners zelf georganiseerd. Zoals de gebiedsmanager van de gemeente zegt: “Het is een groeimodel en in de verschillende fasen en onderdelen van het plan zoeken we steeds naar de juiste vormen en rollen van zowel gemeente als de bewoners.”

Echte co-creatie

De herinrichting van het Noordse Park is in echte co-creatie van bewoners en gemeente tot stand gekomen. Het is een langlopend project met verschillende fasen en deelprojecten. De fysieke projectresultaten zijn heel makkelijk te benoemen: een mooi ontwerp met ligweide, genoeg ruimte voor een potje voetbal, uitlaten van honden en nog veel meer. De sociale resultaten zijn altijd moeilijker hard te maken, maar ook daar zijn resultaten. Het park is weer van de buurt, er vinden activiteiten plaats, mensen zijn meer betrokken bij hun omgeving en meer betrokken bij elkaar.

Het succes van het project is ook het resultaat van de inspanningen van heel veel andere actoren en partners. Denk hierbij aan de buurtbeheerder van Mitros, de sociaal makelaar, de scholen in de omgeving en de sportverenigingen in de wijk. Ook zij hebben zich volop ingezet om het park samen met de bewoners tot een succes te maken.

Tips en aanvullende informatie van het projectteam

Vanaf 2007 zijn de bewoners actief én met volharding bezig om het Noordse Park en de omgeving daarvan weer van de buurt te maken. Een plek om elkaar te ontmoeten, te recreëren, de hond uit te laten, te sporten enzovoorts. De gemeenteraad heeft hen in 2008 dit vertrouwen geschonken en dat is dubbel en dwars waargemaakt.

De groeikracht in de buurt is enorm geweest. Momenteel wordt er vanuit de gemeente veel nagedacht over participatie, zelfsturing en co-creatie. Het Noordse Park is een voorbeeld dat al jaren loopt, waarin veel ervaringen zijn opgedaan en dat succesvol is gebleken.

Er zijn verschillende leermomenten en geweest in dit project. Eén van de verbeterpunten is dat binnen de gemeente prioriteiten en werkzaamheden beter moeten worden afgestemd. Het werk van de gemeentelijke diensten is vaak nog erg versnipperd, met ieder hun eigen prioriteiten. Dit werkt niet goed bij projecten die in co-creatie worden opgepakt.

De buurt rondom het Noordse Park bestaat voornamelijk uit huurwoningen van Mitros. Gemiddeld gezien zetten huurders zich minder in voor hun omgeving dan woningeigenaren. Dat het plan voor het Noordse Park zo goed van de grond is gekomen, heeft te maken met de bewoners, maar ook met de goed georganiseerde bewonerscommissie van Mitros. Aansluiten op bestaande organisatievormen geeft perspectief en het is goed om daarvan dit voorbeeld te laten zien met dit fantastische resultaat.

Inmiddels gaat het allang niet meer alleen over de fysieke herinrichting van het park, maar vooral om het gebruik, elkaar ontmoeten, de activiteiten. Dit is goed te zien op de website van de bewoners www.noordsepark.nl. Het park is een ruimte geworden die weer is toegeëigend door de buurt en niet meer een anonieme openbare ruimte is.

Een groot deel van de eerste plannen zijn werkelijk uitgevoerd, maar ook nieuwe onderdelen zijn toegevoegd, zoals de achtersteeg van de Oude Pijlsweerdstraat en het speelpleintje aan de Schouwweteringstraat. Op dit moment wordt gewerkt aan plannen om de speeltuin Noordse Park meer bij het park te betrekken, zowel fysiek als in activiteiten.

Kortom, het park leeft en wordt goed gebruikt. Niet alleen door buurtgenoten, maar ook door scholen, studenten, sportclubs, hondeneigenaren enzovoorts. Een levensgroot verschil met hoe het eerst was. Toen noemde een van de bewoners het ‘een grasveld voor honden’.